અક્ષય તૃતીયા મહત્વ ,અર્થ |અક્ષય તૃતીયા 2023 કથા ગુજરાતીમાં

અક્ષય તૃતીયા મહત્વ ,અર્થ |અક્ષય તૃતીયા 2023 કથા ગુજરાતીમાં પૂજા પદ્ધતિ, શુભ સમય (અક્ષય તૃતીયા 2023 તારીખ, અર્થ, મહત્વ, પૂજાવિધિ, ગુજરાતીમાં કથા) AKSHAYA TRITIYA 2023 

અક્ષય તૃતીયા એ હિન્દુ કેલેન્ડરની મુખ્ય તિથિઓમાંની એક છે. હિન્દુઓ માટે આ ખૂબ જ પવિત્ર દિવસ છે. અક્ષય તૃતીયા હિંદુ કેલેન્ડરના વૈશાખ મહિનાના શુક્લ પક્ષની ત્રીજી તારીખે ઉજવવામાં આવે છે. શુક્લ પક્ષ એટલે અમાવાસ્યા પછીના પંદર દિવસ જેમાં ચંદ્ર વધે છે. અક્ષય તૃતીયા શુક્લ પક્ષમાં જ આવે છે. તેને અખાત્રીજ પણ કહેવામાં આવે છે .

અક્ષય તૃતીયાનો અર્થ AKSHAYA TRITIYA 2023 

અક્ષયનો અર્થ થાય છે “જેનો ક્યારેય અંત આવતો નથી” અને તેથી જ કહેવાય છે કે અક્ષય તૃતીયા એવી તારીખ છે જેમાં સૌભાગ્ય અને શુભ પરિણામો ક્યારેય નષ્ટ થતા નથી. આ દિવસે કરવામાં આવેલ કાર્ય મનુષ્યના જીવનમાં ક્યારેય ન સમાપ્ત થતા શુભ ફળ આપે છે. એટલા માટે કહેવાય છે કે, આ દિવસે વ્યક્તિ સારા કાર્યો કરે છે અને જીત્યા પછી પણ દાન કરે છે, તો તેને પુષ્કળ પ્રમાણમાં શુભ ફળ મળે છે અને શુભ ફળની અસર ક્યારેય સમાપ્ત થતી નથી.

શા માટે ઉજવવામાં આવે છે અક્ષય તૃતીયા? અક્ષય તૃતીયા મહત્વ

અક્ષય તૃતીયા હિંદુ ધર્મમાં ઉજવવામાં આવતો ખૂબ જ શુભ તહેવાર છે. બધા હિંદુઓ તેને ખૂબ જ ઉત્સાહથી ઉજવે છે. હિંદુ ધર્મની સાથે જૈન ધર્મ માટે પણ અક્ષય તૃતીયાનો દિવસ મહત્વનો છે.

હિંદુ માન્યતાઓ: અક્ષય તૃતીયા મહત્વ

અખાતી તીજ પાછળ ઘણી હિંદુ માન્યતાઓ રહેલી છે. કેટલાક તેને ભગવાન વિષ્ણુના જન્મ સાથે જોડે છે, જ્યારે કેટલાક તેને ભગવાન કૃષ્ણના મનોરંજન સાથે જોડે છે. બધી માન્યતાઓ આસ્થા સાથે જોડાયેલી હોવાની સાથે સાથે ખૂબ જ રસપ્રદ પણ છે.

1. આ દિવસ પૃથ્વીના રક્ષક ભગવાન વિષ્ણુને સમર્પિત છે. હિન્દુ ધર્મની માન્યતા અનુસાર વિષ્ણુએ શ્રી પરશુરામના રૂપમાં પૃથ્વી પર અવતાર લીધો હતો. આ દિવસે વિષ્ણુ છઠ્ઠી વખત પરશુરામના રૂપમાં પૃથ્વી પર પ્રગટ થયા હતા અને તેથી જ આ દિવસને પરશુરામના જન્મદિવસ તરીકે પણ ઉજવવામાં આવે છે. ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, વિષ્ણુજી ત્રેતા અને દ્વાપરયુગ સુધી પૃથ્વી પર ચિરંજીવી (અમર) રહ્યા. પરશુરામ ઋષિ જમદગ્નિ અને રેણુકાના પુત્ર હતા, જે સપ્તર્ષિઓમાંના એક હતા. તેમનો જન્મ બ્રાહ્મણ કુળમાં થયો હતો અને તેથી જ બધા હિંદુઓ  અક્ષય તૃતીયા અને પરશુરામ જયંતિ ખૂબ જ ધામધૂમથી ઉજવે છે.
2. અન્ય એક માન્યતા મુજબ ત્રેતાયુગની શરૂઆતમાં પૃથ્વી પર સૌથી પવિત્ર ગણાતી ગંગા નદી આ દિવસે સ્વર્ગમાંથી પૃથ્વી પર આવી હતી.ભગીરથ ગંગા નદીને પૃથ્વી પર લાવ્યો હતો. પૃથ્વી પર આ પવિત્ર નદીના આગમનથી આ દિવસની પવિત્રતા વધુ વધે છે અને તેથી જ આ દિવસ હિન્દુઓના પવિત્ર તહેવારોમાં સામેલ છે. આ દિવસે પવિત્ર ગંગા નદીમાં સ્નાન કરવાથી મનુષ્યના પાપોનો નાશ થાય છે.
3. આ દિવસને રસોડા અને રસોઈની દેવી માતા અન્નપૂર્ણાનો જન્મદિવસ પણ માનવામાં આવે છે . અક્ષય તૃતીયાના દિવસે પણ માતા અન્નપૂર્ણાની પૂજા કરવામાં આવે છે અને ભંડાર ભરેલો રાખવા માટે માતા પાસેથી વરદાન માંગવામાં આવે છે. અન્નપૂર્ણાની પૂજા કરવાથી રસોડા અને ભોજનનો સ્વાદ વધે છે.
4. દક્ષિણ પ્રાંતમાં આ દિવસની અલગ ઓળખ છે. તેમના મતે, આ દિવસે કુબેરે (ભગવાનના દરબારના ખજાનચી) શિવપુરમ નામના સ્થાન પર તેમની પૂજા કરીને શિવને પ્રસન્ન કર્યા હતા . કુબેરની તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને શિવજીએ કુબેરને વરદાન માંગવા કહ્યું. કુબેરે પોતાની સંપત્તિ અને સંપત્તિ પાછી મેળવવા માટે લક્ષ્મીજી પાસે વરદાન માંગ્યું. એટલા માટે શંકરજીએ કુબેરને લક્ષ્મીજીની પૂજા કરવાની સલાહ આપી. તેથી જ ત્યારથી લઈને આજ સુધી અક્ષય તૃતીયા પર લક્ષ્મીજીની પૂજા કરવામાં આવે છે. લક્ષ્મી વિષ્ણુની પત્ની છે, તેથી જ લક્ષ્મીજીની પૂજા કરતા પહેલા ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવામાં આવે છે. આ દિવસે દક્ષિણમાં લક્ષ્મી યંત્રમની પૂજા કરવામાં આવે છે, જેમાં વિષ્ણુ, લક્ષ્મીજીની સાથે કુબેરની તસવીર પણ રાખવામાં આવે છે.
5. મહર્ષિ વેદવ્યાસે અક્ષય તૃતીયાના દિવસે મહાભારત લખવાનું શરૂ કર્યું હતું. આ દિવસે મહાભારતના યુધિષ્ઠિરને “અક્ષય પત્ર” મળ્યું હતું. આ અક્ષય પત્રની વિશેષતા એ હતી કે તેમાંથી ક્યારેય ખોરાક ખતમ થતો નથી. આ વાસણ દ્વારા યુધિષ્ઠિર પોતાના રાજ્યના ગરીબ અને ભૂખ્યા લોકોને ભોજન આપીને મદદ કરતા હતા. આ માન્યતાના આધારે આ દિવસે કરવામાં આવેલ દાનનું પુણ્ય અક્ષય પણ માનવામાં આવે છે, એટલે કે આ દિવસે પ્રાપ્ત થયેલ પુણ્ય ક્યારેય સમાપ્ત થતું નથી. તે માણસના નસીબમાં વર્ષ-વર્ષે વધારો કરે છે.
6. અક્ષય તૃતીયાની બીજી કથા મહાભારતમાં પ્રચલિત છે. આ દિવસે જ દુશાસનએ દ્રૌપદીનું વસ્ત્રાહરણ કર્યું હતું. દ્રૌપદીને આ ક્રોધાવેશથી બચાવવા માટે શ્રી કૃષ્ણએ ક્યારેય ન સમાપ્ત થતી સાડીનું દાન કર્યું હતું.
7. અક્ષય તૃતીયા પાછળ હિંદુઓની બીજી એક રસપ્રદ માન્યતા છે. જ્યારે શ્રી કૃષ્ણ પૃથ્વી પર જન્મ્યા હતા, ત્યારે અક્ષય તૃતીયાના દિવસે તેમના ગરીબ મિત્ર સુદામા કૃષ્ણને મળવા આવ્યા હતા. સુદામા પાસે કૃષ્ણને આપવા માટે માત્ર ચાર ચોખા હતા, સુદામાએ તે જ કૃષ્ણના ચરણોમાં અર્પણ કર્યા. પરંતુ સર્વજ્ઞ ભગવાન કે જેઓ તેમના મિત્ર છે અને દરેકના હૃદયની વાત જાણે છે, તેમણે બધું સમજીને સુદામાની ગરીબી દૂર કરી અને તેમની ઝૂંપડીને મહેલમાં બદલી નાખી અને તેમને તમામ સુવિધાઓથી ભરપૂર બનાવ્યા. ત્યારથી અક્ષય તૃતીયા પર કરવામાં આવતા દાનનું મહત્વ વધી ગયું છે.
8. અક્ષય તૃતીયાનો દિવસ ભારતના ઓડિશામાં ખેડૂતો માટે શુભ માનવામાં આવે છે. આ દિવસથી અહીંના ખેડૂતો તેમના ખેતરોમાં ખેડાણ કરવાનું શરૂ કરે છે. આ દિવસે ઓરિસ્સાના જગન્નાથપુરીથી પણ રથયાત્રા કાઢવામાં આવે છે .
9. જુદા જુદા પ્રાંતોમાં આ દિવસનું પોતાનું આગવું મહત્વ છે. બંગાળમાં, આ દિવસે, ગણેશજી અને લક્ષ્મીજીની પૂજા કર્યા પછી, તમામ વેપારીઓ માટે તેમના હિસાબ (ઓડિટ બુક) શરૂ કરવાનો રિવાજ છે. તેને અહીં ‘હલખ્તા’ કહે છે.
10. પંજાબમાં પણ આ દિવસનું ખૂબ મહત્વ છે. આ દિવસને નવી સિઝનની શરૂઆતનો સૂચક માનવામાં આવે છે. અક્ષય તૃતીયાના આ દિવસે જાટ પરિવારના પુરુષ સભ્યો બ્રહ્મ મુહૂર્તમાં પોતાના ખેતર તરફ જાય છે. તે માર્ગ પર જેટલા વધુ પ્રાણીઓ અને પક્ષીઓ જોવા મળે છે, તેટલું જ તે પાક અને વરસાદ માટે શુભ શુકન માનવામાં આવે છે.

જૈનોમાં અક્ષય તૃતીયાની માન્યતાઓ: અક્ષય તૃતીયા મહત્વ

હિન્દુઓની સાથે જૈન સમુદાયમાં પણ અક્ષય તૃતીયાનું મહત્વ છે. જૈન ધર્મમાં, આ દિવસ ભગવાન ઋષભદેવ સાથે સંકળાયેલો છે, જે તેમના પ્રથમ ચોવીસ તીર્થંકરોમાંના એક છે. માત્ર ઋષભદેવ જ પાછળથી ભગવાન આદિનાથના નામથી પ્રખ્યાત થયા. ઋષભદેવ જૈન સાધુ હતા. તેમણે જ જૈન ધર્મમાં “અહરાચાર્ય – જૈન સાધુઓને ભોજન (ભોજન) પહોંચાડવાની પદ્ધતિ”નો પ્રચાર કર્યો હતો . જૈન સાધુઓ ક્યારેય પોતાના માટે ભોજન રાંધતા નથી અને ક્યારેય કોઈની પાસેથી કંઈ માગતા નથી, તેઓ પ્રેમથી લોકો જે આપે છે તે ખાય છે.

જૈન સમુદાયમાં અક્ષય તૃતીયા પાછળ એક ખૂબ જ રસપ્રદ વાર્તા છે. ઋષભદેવે તેમના 101 પુત્રોમાં તેમના રાજ્યના પાઠનું વિતરણ કરતી વખતે સાંસારિક આસક્તિનો ત્યાગ કર્યો. તેમણે છ મહિના સુધી અન્ન-જળ વિના તપસ્યા કરી અને પછી ભોજનની જરૂરતમાં બહાર ધ્યાન કરવા બેસી ગયા. આ જૈન મુનિ ભોજનની રાહ જોવા લાગ્યા. ઋષભદેવને રાજા માનતા લોકોએ સોનું, ચાંદી, હીરા, ઝવેરાત, હાથી, ઘોડા, વસ્ત્રો અને કેટલાકે પોતાના રાજાને ખુશ કરવા માટે તેમની પુત્રીઓનું દાન પણ કર્યું. 

પરંતુ ઋષભદેવને આ બધું જોઈતું નહોતું, તેને માત્ર એક મોં ભરેલું ભોજન જોઈતું હતું. તેથી જ ઋષભદેવે ફરી એક વર્ષની તપસ્યા કરી અને આખું વર્ષ ઉપવાસ કરવા પડ્યા. પછી એક વર્ષ પછી, ત્યાં રાજા શ્રેયાંશ હતા, જેમણે તેમના “પૂર્વ-ભાવ-સ્મરણ” (પૂર્વ જન્મના વિચારો જાણવાની શક્તિ) વડે ઋષભદેવના મનને સમજ્યા અને તેમનો ઉપવાસ તોડ્યો અને તેમને શેરડીનો રસ પીવડાવ્યો. આ દિવસે અક્ષય તૃતીયાનો દિવસ હતો. તે દિવસથી આજદિન સુધી તીર્થંકર ઋષભદેવના વ્રતનું મહત્વ સમજીને જૈન સમુદાય અક્ષય તૃતીયાના દિવસે ઉપવાસ કરે છે અને શેરડીના રસથી પોતાના ઉપવાસનો અંત કરે છે. આ પ્રથા માટેતેને “પરાણા” કહેવામાં આવે છે.

અક્ષય તૃતીયા પૂજા વિધિઃ

આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુ અને લક્ષ્મીની પૂજાનું મહત્વ છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવામાં આવે છે અને વિષ્ણુને ચોખા અર્પણ કરવાથી વિશેષ લાભ થાય છે.વિષ્ણુ અને લક્ષ્મીની પૂજા કર્યા પછી તેમને તુલસીના પાન સાથે ભોજન અર્પણ કરવામાં આવે છે. તમામ ધાર્મિક વિધિઓ પૂર્ણ કર્યા પછી, અગરબત્તીઓની મદદથી આરતી કરવામાં આવે છે.

ઉનાળાની ઋતુમાં આવતી કેરી અને આમલી ભગવાનને અર્પણ કરવામાં આવે છે અને આખા વર્ષ દરમિયાન સારા પાક અને વરસાદ માટે આશીર્વાદ માંગવામાં આવે છે. ઘણી જગ્યાએ, આ દિવસે માટીના વાસણોમાં પાણી ભરાય છે અને કેરી (કાચી કેરી), આમલી અને ગોળ પાણીમાં ભેળવીને ભગવાનને અર્પણ કરવામાં આવે છે.

અક્ષય તૃતીયા (અક્ષય તૃતીયા ઉપાય) માટે શું દાન / ઉપાયો કરવા જોઈએ:

સારા હેતુથી આપેલ દરેક વસ્તુનું દાન પુણ્ય જણાય છે. આ દિવસે ઘી, ખાંડ, અનાજ, ફળ, શાકભાજી, આમલી, કપડાં, સોનું, ચાંદી વગેરેનું દાન કરવું જોઈએ.

આ દિવસે નાનામાં નાના દાનનું પણ ખૂબ મહત્વ છે. તેમ છતાં, એક રસપ્રદ માન્યતા અનુસાર, અક્ષય તૃતીયા પર ઇલેક્ટ્રોનિક્સ વસ્તુઓ આપવાનું પણ મહત્વપૂર્ણ છે. ઘણા લોકો આ દિવસે પંખા, કુલર વગેરેનું દાન કરે છે. વાસ્તવમાં તેની પાછળ એવી માન્યતા છે કે આ તહેવાર ઉનાળાના દિવસોમાં આવે છે અને તેથી ગરમીથી બચવા માટે સાધનોનું દાન કરવાથી લોકોને લાભ થાય છે અને દાતાને પુણ્ય મળે છે.

અક્ષય તૃતીયાનું મહત્વ (અક્ષય તૃતીયાનું મહત્વ અથવા મહત્વ):

આ દિવસ તમામ શુભ કાર્યો માટે શ્રેષ્ઠ છે. અક્ષય તૃતીયા પર લગ્ન કરવા ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. જે રીતે આ દિવસે આપવામાં આવેલ દાનનું પુણ્ય ક્યારેય સમાપ્ત થતું નથી, તેવી જ રીતે આ દિવસે થતા લગ્નમાં પતિ-પત્ની વચ્ચેનો પ્રેમ ક્યારેય સમાપ્ત થતો નથી. આ દિવસે જે લોકો લગ્ન કરે છે તેઓ ઘણા જન્મો સુધી સાથે રહે છે.

લગ્ન સિવાય તમામ શુભ કાર્યો જેમ કે ઉપનયન સંસ્કાર, ઘરનું ઉદ્ઘાટન વગેરે, નવો ધંધો શરૂ કરવો, નવા પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવા પણ શુભ માનવામાં આવે છે. ઘણા લોકો આ દિવસે સોનું અને ઘરેણાં ખરીદવાને શુભ માને છે. આ દિવસે વ્યાપાર વગેરેની શરૂઆત કરવાથી વ્યક્તિ હંમેશા પ્રગતિ કરે છે અને શુભ પરિણામ સાથે તેનું ભાગ્ય દિવસેને દિવસે વધતું જાય છે.

અક્ષય તૃતીયાની વાર્તા અને તેને સાંભળવાનું મહત્વ (અક્ષય તૃતીયા કથા અથવા વાર્તા)

અક્ષય તૃતીયાની કથા સાંભળવી અને તેની વિધિ પ્રમાણે પૂજા કરવાથી ખૂબ જ લાભ થાય છે. પુરાણોમાં પણ આ કથાનું મહત્વ છે. જે કોઈ આ કથા સાંભળે છે, પૂજા કરે છે અને દાન વગેરે કરે છે તેને દરેક પ્રકારના સુખ, ધન, ઐશ્વર્ય, કીર્તિ અને યશ પ્રાપ્ત થાય છે. આ સંપત્તિ અને કીર્તિની પ્રાપ્તિ માટે વૈશ સમાજના ધર્મદાસ નામના વ્યક્તિ અક્ષય તૃતીયાનું મહત્વ જાણતા હતા.

ઘણા સમય પહેલાની વાત છે, ધર્મદાસ તેમના પરિવાર સાથે એક નાનકડા ગામમાં રહેતા હતા. તે ખૂબ જ ગરીબ હતો. તેને હંમેશા પોતાના પરિવારના ભરણપોષણની ચિંતા રહેતી હતી. તેમના પરિવારમાં ઘણા સભ્યો હતા. ધર્મદાસ અત્યંત ધાર્મિક વ્યક્તિ હતા. એકવાર તેણે અક્ષય તૃતીયાના ઉપવાસ કરવાનું વિચાર્યું. અક્ષય તૃતીયાના દિવસે તેઓ સવારે વહેલા ઉઠ્યા અને ગંગામાં સ્નાન કર્યું. ત્યારબાદ ભગવાન વિષ્ણુની વિધિવત પૂજા કરી અને આરતી કરી. આ દિવસે પોતાની ક્ષમતા અનુસાર પાણીથી ભરેલા ઘડા, પંખા, જવ, સત્તુ, ચોખા, મીઠું, ઘઉં, ગોળ, ઘી, દહીં, સોનું અને કપડાં વગેરે ભગવાનના ચરણોમાં અર્પણ કરીને બ્રાહ્મણોને અર્પણ કરો. 

આ બધું દાન જોઈને ધર્મદાસ અને તેની પત્નીના પરિવારજનોએ તેને રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. તેણે કહ્યું કે જો ધર્મદાસ આ બધું દાનમાં આપશે તો તેના પરિવારનું ભરણપોષણ કેવી રીતે થશે. તે પછી પણ ધર્મદાસ તેમના દાન અને સત્કર્મોથી વિચલિત ન થયા અને તેમણે બ્રાહ્મણોને અનેક પ્રકારના દાન આપ્યા. તેમના જીવનમાં જ્યારે પણ અક્ષય તૃતીયાનો શુભ તહેવાર આવ્યો ત્યારે દરેક વખતે ધર્મદાસે આ દિવસે પૂજા અને દાન વગેરે પદ્ધતિ પ્રમાણે કર્યું હતું. વૃદ્ધાવસ્થાની બીમારી, પરિવારની સમસ્યાઓ પણ તેમને તેમના ઉપવાસથી વિચલિત કરી શકી નહીં.

આ જન્મની પુણ્ય અસરને લીધે, ધર્મદાસનો આગલા જન્મમાં રાજા કુશાવતી તરીકે જન્મ થયો. રાજા કુશાવતી ખૂબ જ પ્રતાપી હતા. તેમના રાજ્યમાં તમામ પ્રકારના સુખ, સંપત્તિ, સોનું, હીરા, રત્ન, સંપત્તિની કમી નહોતી. તેના રાજ્યમાં લોકો ખૂબ ખુશ હતા. અક્ષય તૃતીયાના પુણ્ય પ્રભાવને કારણે રાજાને કીર્તિ અને કીર્તિ મળી, પરંતુ તે ક્યારેય લોભી થયો નહીં અને પોતાના સત્કર્મોના માર્ગથી વિચલિત થયો નહીં. તેને હંમેશા તેની અક્ષય તૃતીયાનું પુણ્ય મળ્યું.

જેમ ભગવાને ધર્મદાસ પર કૃપા વરસાવી છે, તેવી જ રીતે જે કોઈ આ અક્ષય તૃતીયાની કથાનું મહત્વ સાંભળે છે અને વિધિ-વિધાન પ્રમાણે પૂજા અને દાન કરે છે, તેને અખૂટ પુણ્ય અને કીર્તિ મળે છે.  

2023 માં અક્ષય તૃતીયા માટે શ્રેષ્ઠ મુહૂર્ત ક્યારે છે? (અક્ષય તૃતીયા 2023 તારીખ અને સમય):

તમામ મુહૂર્તમાં તે ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે. વિદ્વાનો, પંડિતો અને ધર્મ જાણનારા લોકો કહે છે કે આ દિવસે શુભ કાર્ય કરવા માટે પંચાંગ જોવાની જરૂર નથી, અક્ષય તૃતીયા દરેક ક્ષણ શુભ છે. આ વર્ષે અક્ષય તૃતીયા 22 એપ્રિલ 2023ના રોજ છે. અક્ષય તૃતીયા પૂજાનો શુભ સમય સવારે 7.49 થી બપોરે 12.20 સુધીનો છે.