આજની પોસ્ટમાં SUBHASH CHANDRA BOSE ESSAY IN GUJARATI 2022 નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝનું જીવનચરિત્ર વિષે જોઈશું.
ભારત દેશને આઝાદી અપાવવા ઘણા મહાન પુરુષોએ પોતાનો ફાળો આપ્યો છે. આપણે સૌ તેમને જાણીએ છીએ. એમના એક એટલે નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ. તેમનું જીવન ચરિત્ર ખાસ જાણવા જેવુ છે.સુભાષ ચંદ્ર બોઝ ભારતના મહાન સ્વાતંત્ર્ય સેનાની હતા, તેમણે દેશને અંગ્રેજોથી મુક્ત કરાવવા માટે ખૂબ જ સખત પ્રયાસો કર્યા હતા. ઓરિસ્સાના બંગાળી પરિવારમાં જન્મેલા સુભાષ ચંદ્ર બોઝ એક સમૃદ્ધ પરિવારમાંથી હતા, પરંતુ તેઓ તેમના દેશને ખૂબ પ્રેમ કરતા હતા અને તેમણે તેમનું સમગ્ર જીવન દેશના નામ માટે સમર્પિત કર્યું હતું.
Table of Contents
Toggleસુભાષચંદ્ર બોઝનું જીવનચરિત્ર : SUBHASH CHANDRA BOSE ESSAY IN GUJARATI
નેતાજી સુભાષચંદ્ર બોઝ નું પ્રારંભિક જીવન : નેતાજી સુભાષબાબુ
સુભાષ ચંદ્રજીનો જન્મ ઓરિસ્સાના કટકના બંગાળી પરિવારમાં થયો હતો, તેમને 7 ભાઈઓ અને 6 બહેનો હતા. તેઓ તેમના માતા-પિતાના 9મા સંતાન હતા, નેતાજી તેમના ભાઈ શરદ ચંદ્રની ખૂબ નજીક હતા. તેમના પિતા જાનકીનાથ કટકના પ્રખ્યાત અને સફળ વકીલ હતા, જેમને રાય બહાદુરનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું. નેતાજીને બાળપણથી જ અભ્યાસમાં ખૂબ જ રસ હતો, તેઓ ખૂબ જ મહેનતુ અને તેમના શિક્ષકના પ્રિય હતા. પરંતુ નેતાજીને ક્યારેય રમતગમતમાં રસ નહોતો. નેતાજીએ કટકમાંથી જ શાળાનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યો હતો. આ પછી તેઓ વધુ અભ્યાસ માટે કલકત્તા ગયા, ત્યાં તેમણે પ્રેસિડેન્સી કોલેજમાંથી ફિલોસોફીમાં બીએ કર્યું.
પોતાના બધા ભાઈઓમાંથી સુભાષને સૌથી વધારે શરદચંદ્ર સાથે લગાવ હતો. શરદબાબુ પ્રભાવતી અને જાનકીનાથના બીજા પુત્ર હતા. સુભાષ તેમને મેજદા કહેતા હતા. શરદબાબુની પત્નીનું નામ વિભાવતી હતું.
બાળપણમાં, સુભાષચંદ્ર બોઝ કટકમાં રૅવેન્શૉ કૉલેજિએટ હાઈસ્કૂલ નામની પાઠશાળામાં ભણતા હતા. આ પાઠશાળામાં તેમના શિક્ષકનું નામ વેણીમાધવ દાસ હતું. વેણીમાધવ દાસ એમના છાત્રોમાં દેશભક્તિની આગ ભડકાવતા હતા. એમણે જ સુભાષચંદ્ર બોઝમાં અંદરની સુષુપ્ત દેશભક્તિ જાગૃત કરી.
25 વર્ષની ઉંમરે, સુભાષચંદ્ર બોઝ ગુરૂની શોધમાં ઘરેથી ભાગી હિમાલય ચાલ્યાં ગયા હતા. પણ ગુરૂની તેમની આ શોધ અસફળ રહી. પણ પછી, સ્વામી વિવેકાનંદનું સાહિત્ય વાંચી, સુભાષચંદ્ર બોઝ તેમના શિષ્ય બની ગયા હતા.
મહાવિદ્યાલયમાં અભ્યાસ કરતા સમયે જ, અન્યાય વિરુદ્ધ અવાજ ઉઠાવવાની તેમની પ્રવૃત્તિ દેખાતી હતી. કોલકાતાની પ્રેસિડેંસી કૉલેજના અંગ્રેજ પ્રાધ્યાપક ઓટેનનો ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ સાથે વ્યવહાર ઠીક ન રહેતો. આ માટે સુભાષચંદ્ર બોઝના નેતૃત્વમાં મહાવિદ્યાલયમાં હડતાલ કરાઈ હતી.
૧૯૨૧માં ઈંગ્લેંડ જઈ, સુભાષચંદ્ર બોઝ ભારતીય સિવિલ સેવાની પરીક્ષામાં સફળ રહ્યાં. પણ તેમણે અંગ્રેજ સરકારની સેવા કરવાનો ઇન્કાર કર્યો અને રાજીનામું આપી તેઓ પાછા ભારત આવી ગયાં.
નેતાજી સિવિલ સર્વિસ માં જોડાવા માંગતા હતા . અંગ્રેજોના શાસન ના લીધે ભારતીયો માટે સિવિલ સર્વિસમાં જોડાવું ખૂબ જ મુશ્કેલ હતું, ત્યારબાદ તેમના પિતાએ તેમને ઈન્ડિયન સિવિલ સર્વિસની તૈયારી કરવા ઈંગ્લેન્ડ મોકલ્યા. નેતાજી આ પરીક્ષામાં ચોથા ક્રમે આવ્યા હતા, જેમાં તેમણે અંગ્રેજીમાં સૌથી વધુ નંબર મેળવ્યા હતા. નેતાજી સ્વામી વિવેકાનંદને પોતાના ગુરુ માનતા હતા, તેઓ જે કહેતા તેનું ખૂબ પાલન કરતા હતા. નેતાજીને દેશ પ્રત્યે ઘણો પ્રેમ હતો, તેઓ તેની આઝાદીને લઈને ચિંતિત હતા, જેના કારણે 1921માં તેમણે ભારતીય સિવિલ સર્વિસની નોકરીનો ઇનકાર કરી દીધો અને ભારત પરત ફર્યા.
હરીપુરા કાંગ્રેસનું અધ્યક્ષપદ
1938માં કૉંગ્રેસનું વાર્ષિક અધિવેશન હરિપુરામાં કરવાનું નક્કી થયું હતું. આ અધિવેશન પહેલા ગાંધીજીએ કૉંગ્રેસ અધ્યક્ષપદ માટે સુભાષબાબુની પસંદગી કરી. કૉંગ્રેસનું આ ૫૧મું અધિવેશન હતું. તેથી કૉંગ્રેસ અધ્યક્ષ સુભાષબાબુનું સ્વાગત ૫૧ બળદે ખેંચેલા રથમાં કરવામાં આવ્યું.
આ અધિવેશનમાંં સુભાષબાબુનુંં અધ્યક્ષીય ભાષણ બહુ જ પ્રભાવી રહ્યુંં. કોઇપણ ભારતીય રાજકીય વ્યક્તિએ કદાચ જ આટલુંં પ્રભાવી ભાષણ કયારેય કર્યુંં હશે.
પોતાના અધ્યક્ષપદના કાર્યકાળમાંં સુભાષબાબુએ યોજના આયોગની સ્થાપના કરી હતી. પંડિત જવાહરલાલ નેહરૂ તેના અધ્યક્ષ હતા. સુભાષબાબુએ બેંગલોરમાંં મશહૂર વૈજ્ઞાનિક સર વિશ્વેશ્વરૈય્યાની અધ્યક્ષતામાંં એક વિજ્ઞાન પરિષદ પણ યોજી હતી.
૧૯૩૭માંં જાપાને ચીન પર આક્રમણ કર્યુંં ત્યારે સુભાષબાબુની અધ્યક્ષતામાંં કાંગ્રેસે ચીની લોકોની સહાયતા માટે, ડૉ.દ્વારકાનાથ કોટણીસના નેતૃત્વમાંં વૈદ્યકીય પથક મોકલવાનો નિણય લીધો. આગળ જઈને જ્યારે સુભાષબાબુએ ભારતના સ્વતંત્રતા સંગ્રામ માટે જાપાનનો સહયોગ લીધો, ત્યારે ઘણા લોકો તેમને જાપાનને આધીન અને ફૅસિસ્ટ કહેવા લાગ્યા. પણ આ ઘટનાથી એ સાબિત થાય છે કે સુભાષબાબુ ન તો જાપાનને આધીન હતા, કે ન તો ફૅસિસ્ટ વિચારધારાથી સહમત હતા.
નેતાજીનું રાજકીય જીવન
ભારત પાછા ફરતાની સાથે જ નેતાજી સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં જોડાઈ ગયા.તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસ પાર્ટીમાં જોડાયા. શરૂઆતમાં નેતાજી કલકત્તામાં કોંગ્રેસ પક્ષના નેતા હતા, ચિત્તરંજન દાસના નેતૃત્વમાં કામ કરતા હતા.
નેતાજી ચિત્તરંજન દાસને પોતાના રાજકીય ગુરુ માનતા હતા. 1922 માં, ચિત્તરંજન દાસે મોતીલાલ નેહરુ સાથે કોંગ્રેસ છોડી દીધી અને પોતાની અલગ પાર્ટી, સ્વરાજ પાર્ટીની રચના કરી. જ્યારે ચિત્તરંજન દાસ તેમની પાર્ટી સાથે મળીને વ્યૂહરચના બનાવી રહ્યા હતા, તે દરમિયાન નેતાજીએ કલકત્તાના યુવાનો, વિદ્યાર્થીઓ અને કામ કરતા લોકોમાં પોતાનું ખાસ સ્થાન બનાવી લીધું હતું. તેઓ શક્ય તેટલી વહેલી તકે પરાધીન ભારતને સ્વતંત્ર ભારત તરીકે જોવા માંગે છે.
હવે લોકો સુભાષચંદ્રજીને નામથી જાણવા લાગ્યા, તેમના કામની ચર્ચા ચારે બાજુ પ્રસિદ્ધ થઈ રહી હતી નેતાજી એક યુવા વિચારો ને લીધે લોકપ્રિય બની રહ્યા હતા.
1928માં ગુવાહાટીમાં કોંગ્રેસની બેઠક દરમિયાન નવા અને જૂના સભ્યો વચ્ચે મતભેદ ઊભો થયો. નવા યુવા નેતાઓ કોઈ નિયમોને અનુસરવા માંગતા ન હતા, તેઓ તેમના પોતાના નિયમોને અનુસરવા માંગતા હતા, પરંતુ જૂના નેતાઓ બ્રિટિશ સરકારે બનાવેલા નિયમોને અનુસરવા માંગતા હતા. સુભાષચંદ્ર અને ગાંધીજીના વિચારો સાવ અલગ હતા. નેતાજી ગાંધીજીની અહિંસક વિચારધારા સાથે સહમત ન હતા, તેમની વિચારસરણી યુવાન હતી, જેઓ હિંસામાં પણ માનતા હતા.
બંનેની વિચારધારા અલગ હતી પરંતુ હેતુ એક જ હતો, બંને ભારતની આઝાદી વહેલી તકે ઇચ્છતા હતા. 1939 માં, નેતાજી રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ પદ માટે ઉભા હતા, તેમની સામે ગાંધીજીએ પટ્ટાભી સીતારામ્યાને ઉભા કર્યા હતા, જેને નેતાજીએ હરાવ્યા હતા. ગાંધીજીને આ હારનો સામનો કરવો પડ્યો હતો જેના કારણે તેઓ દુઃખી થયા હતા, નેતાજી ની આ વાત જાની તેમણે રાજીનામું આપી દીધું ,
કેમકે લોકો ની નજર માં એ ગાંધી વિરોધી બનતા ગયા. ત્યાર બાદ તેમણે પોતે કોંગ્રેસ છોડી દીધું.
ઇન્ડિયન નેશનલ આર્મી (INA) –
1939 માં, જ્યારે બીજું વિશ્વ યુદ્ધ ચાલી રહ્યું હતું, ત્યારે નેતાજીએ ત્યાં પોતાનું સ્ટેન્ડ લીધું, તેઓ સમગ્ર વિશ્વની મદદ લેવા માંગતા હતા, જેથી અંગ્રેજો ઉપરથી દબાણ આવે અને તેઓ દેશ છોડીને જતા રહે. આની તેમને ખૂબ સારી અસર થઈ, જેના પછી બ્રિટિશ સરકારે તેમને જેલમાં ધકેલી દીધા. જેલમાં લગભગ બે અઠવાડિયા સુધી તેણે ન તો ખાધું કે ન તો પાણી પીધું. તેની બગડતી હાલત જોઈને દેશના યુવાનો ગુસ્સે થવા લાગ્યા અને તેની મુક્તિની માંગ કરવા લાગ્યા. પછી સરકારે તેમને કલકત્તામાં નજરકેદ રાખ્યા.
આ દરમિયાન 1941માં નેતાજી તેમના ભત્રીજા શિશિરની મદદથી ત્યાંથી ભાગી ગયા હતા. સૌથી પહેલા તે બિહારના ગોમાહ ગયા, ત્યાંથી પાકિસ્તાનના પેશાવર ગયા. આ પછી, તે સોવિયત યુનિયન દ્વારા જર્મની પહોંચ્યો, જ્યાં તે શાસક એડોલ્ફ હિટલરને મળ્યો.
રાજકારણમાં આવતા પેહલા તેઓ દેશ ના બધાજ ભાગ માં ફર્યા હતા એટલે તેમણે દેશ દુનિયા ની સારી એવી જાણકારી હતી . તેમણે ખબર હતી કે હિટલર અને જર્મની નું દુશ્મન ઇંગ્લૅન્ડ હતું બ્રિટિશો થી બદલો લેવા અને તેણે દુશ્મનના દુશ્મનને મિત્ર બનાવવાની કૂટ નીતિ યોગ્ય લાગી . આ સમય દરમિયાન તેણે ઓસ્ટ્રેલિયાની એમિલી સાથે લગ્ન કર્યા, જેની સાથે તે બર્લિનમાં રહેતી હતી, તેને એક પુત્રી પણ હતી, અનિતા બોઝ.
1943માં નેતાજી જર્મની છોડીને દક્ષિણ-પૂર્વ એશિયા એટલે કે જાપાન ગયા. અહીં તેઓ મોહન સિંહને મળ્યા, જેઓ તે સમયે આઝાદ હિંદ ફોજના વડા હતા. નેતાજી મોહન સિંહ અને રાશ બિહારી બોઝ સાથે મળીને ‘આઝાદ હિંદ ફોજ’નું પુનર્ગઠન કર્યું. આ સાથે નેતાજીએ ‘આઝાદ હિંદ સરકાર’ પાર્ટી પણ બનાવી. 1944માં નેતાજીએ તેમના આઝાદ હિંદ ફોજને ‘તમે મને લોહી આપો, હું તમને આઝાદી અપાવીશ’ સૂત્ર આપ્યું હતું. જેણે દેશભરમાં નવી ક્રાંતિ લાવી.
નેતાજીની ઈંગ્લેન્ડની મુલાકાત
નેતાજી ઈંગ્લેન્ડ ગયા જ્યાં તેઓ બ્રિટિશ લેબર પાર્ટીના પ્રમુખ અને રાજકીય વડાને મળ્યા, તેમણે ભારતની આઝાદી અને તેના ભવિષ્ય માટે વાતચીત કરી . તેમણે બ્રિટિશ ને ભારત છોડવા લગભગ મનાવી જ લીધું હતું
નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝ ની મૃત્યુ
1945 માં, જાપાન જતી વખતે, નેતાજીનું વિમાન તાઈવાનમાં ક્રેશ થયું, પરંતુ તેમનો મૃતદેહ મળ્યો નહીં, થોડા સમય પછી તેમને મૃત જાહેર કરવામાં આવ્યા. ભારત સરકારે આ દુર્ઘટના અંગે ઘણી તપાસ સમિતિઓ પણ બનાવી હતી, પરંતુ આજે પણ તેની પુષ્ટિ થઈ નથી. મે 1956માં, શાહ નવાઝ કમિટી નેતાજીના મૃત્યુના રહસ્યને ઉકેલવા જાપાન ગઈ હતી, પરંતુ તાઈવાન સાથે કોઈ ખાસ રાજકીય સંબંધ ન હોવાથી તેમની સરકારે મદદ કરી ન હતી. 2006માં, મુખર્જી કમિશને સંસદમાં કહ્યું હતું કે ‘નેતાજીનું મૃત્યુ વિમાન દુર્ઘટનામાં થયું નથી, અને રેન્કોજી મંદિરમાં રાખવામાં આવેલી તેમની રાખ તેમની નથી.’ પરંતુ ભારત સરકારે આ વાતને ફગાવી દીધી હતી. આજે પણ આ મામલે તપાસ અને વિવાદ ચાલી રહ્યો છે.
સુભાષ ચંદ્ર બોઝ જયંતિ 2022
નેતાજી સુભાષજ ચંદ્ર બોઝ જીનો જન્મ 23 જાન્યુઆરીએ થયો હતો, તેથી આ દિવસ દર વર્ષે સુભાષ ચંદ બોઝ જયંતી ના નામે ઉજવવામાં આવે છે આ વર્ષે 2022 માં 23 જાન્યુઆરી ના એમનો 124 મો જન્મ દિન તરીકે ઉજવવામાં આવશે .
નેતા સુભાષ ચંદ્ર બોઝ વિશે રસપ્રદ તથ્યો
- વર્ષ 1942 માં, નેતા સુભાષ ચંદ્ર બોઝ હિટલર પાસે ગયા અને તેમની સામે ભારતને આઝાદ કરવાનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો, પરંતુ હિટલરને ભારતને મુક્ત કરવામાં રસ નહોતો અને તેણે નેતાજીને કોઈ સ્પષ્ટ વચન આપ્યું ન હતું.
- સુભાષ ચંદ્ર બોઝ જી સ્વાતંત્ર્ય સેનાની ભગતસિંહજીને બચાવવા માંગતા હતા અને તેમણે ગાંધીજીને અંગ્રેજોને આપેલું વચન તોડવાનું પણ કહ્યું, પરંતુ તેઓ તેમના ઉદ્દેશ્યમાં નિષ્ફળ ગયા.
- નેતાજી સુભાષ ચંદ્ર બોઝે ભારતીય સિવિલ પરીક્ષામાં ચોથું સ્થાન મેળવ્યું હતું, પરંતુ દેશની આઝાદીને જોતા તેમણે આ આરામદાયક નોકરી પણ છોડવાનો મોટો નિર્ણય લીધો હતો.
- જલિયાવાલા બાગ હત્યાકાંડના નેતાજીના હૃદયદ્રાવક દ્રશ્યો ઘણું વિચલિત કરી દીધું હતું અને પછી ભારતની આઝાદી માટે તે પોતાની જાતને લડાઈમાં જોડાતાં રોકી શક્યો નહીં.
- 1943માં નેતાજીએ આઝાદ હિન્દ રેડિયો અને ફ્રી ઈન્ડિયા સેંટ્રલ ની સ્થાપના કરી હતી
- સુભાષ ચંદ્ર બોઝ 1921 થી 1941 વચ્ચે દેશની અલગ-અલગ જેલોમાં 11 વખત કેદ થયા હતા.
- 1943 માજ આઝાદ હિન્દ બઁક એ 10 રૂપિયા થી લઈ ને 1 લાખ રૂપિયા ની ચલણી નોટો બહાર પાડી હતી અને નોટ માં સુભાષ ચંદ્ર બોઝ નો ચિત્ર પણ છાપવામાં આવ્યો હતો.
- નેતાજી એ જ ગાંધીજી ને મહાત્મા કહી ને સંબોધ્યા હતા .
- નેતા સુભાષ ચંદ્ર બોઝ ને 1921 થી 1941 ના સમય ગાળા માં 11 અલગ અલગ જેલ માં કેદ કર્યા હતા .
- નેતા સુભાષ ચંદ્ર બોઝ બે વખત ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ તરીકે ચૂંટાયા હતા.
- નેતા સુભાષ ચંદ્ર બોઝનું મૃત્યુ આજ સુધી એક રહસ્ય જ રહ્યું છે અને તેના પરથી આજદિન સુધી કોઈ પડદો ઉઠાવવામાં આવ્યો નથી.
FAQ (Frequently Asked Questions)
23 જાન્યુઆરી 1897માં સુભાષચંદ્ર બોઝનો જન્મ થયો હતો.
સુભાષચંદ્ર બોઝનો જન્મ ઓરિસ્સા ના કટક શહેરમાં થયો હતો.
124 મી જન્મજયંતિ
૧૮ ઓગસ્ટ, ૧૯૪૫ ના રોજ નેતાજી હવાઈ જહાજ થી માંચુરિયા તરફ જઇ રહ્યા હતા. આ સફર દરમિયાન તેઓ લાપતા થઇ ગયા. ત્યાર બાદ તેઓ કોઇ ને ક્યારેય નજર ન આવ્યા.
18 ઓગસ્ટ , 1945ના દિન પછી નેતાજી ક્યાં લાપતા થઇ ગયા અને એમનું આગળ શું થયું , આ ભારતના ઇતિહાસનો સૌથી મોટો અનુત્તરીત રહસ્ય બની ગયો છે.